خشونت خانگى و تاثیر مصرف مواد توسط همسران بر کیفیت و میزان آن (پیشگیری از خشونت خانگی)

  در این مقاله خوانندگان با رو شهاى پی شگیرى از خشونت خانگى آشنا خواهند شد. انتظار داریم در پایان این فصل

1- با انواع خشونت و عوارض آن آشنا شوید
2- عوامل خطر ارتکاب خشونت و قربانى خشونت بودن را بشناسید
3- با اقدامات ضرورى جهت پیشگیرى از خشونت یا اجتناب از آن آشنایى پیدا کنید.
نیز انتظار داریم خوانندگان در پایان این فصل بتوانند:
1- وجود و شدت خشونت را در زندگى شخصى خود ارزیابى کنند
2- عوامل خطر ارتکاب خشونت و قربانى خشونت بودن را در خود و همسرش تشخیص دهند.
3- یک برنامه عملى را براى پیشگیرى از خشونت، کاهش دفعات و شدت آن طراحى کنند.

-مقدمه

احتمالا اخبار مربوط به خشونت بر علیه زنان را بارها از رادیو تلویزیون یا اقوام و دوستان خود شنیده اید و یا در روزنامه ها خوانده اید؟ فکر مى کنید این خشونت شامل چه رفتارهایى است؟ آیا فقط زنى که توسط یک غریبه مورد تجاوز قرار مى گیرد یا زنى که پدر، همسر و یا حتى فرزندش او را کتک مى زنند مورد خشونت قرار گرفته است؟ آیا انواع دیگر خشونت نیز وجود دارد؟

بطور کلى خشونت بر علیه زنان مشکلى است که در تمام دنیا دیده مى شود و زنان از هر ملیت، طبقه اقتصادى -اجتماعى و در هر سنى ممکن است آن را تجربه کنند. این خشونت ممکن است شکل هاى مختلفى داشته باشد و شامل ضرب و جرح، حمله و تجاوز جنسى و خشونت خانگى مى شود.

در خشونت خانگى یکى از اعضاى خانواده عضو دیگر را مورد بدرفتارى قرار مى دهد. خشونت خانگى ممکن است نسبت به فرزندان، همسر ، والدین، سالمندان و اعضاى معلول و بیمار خانواده صورت گیرد ولى در اینجا تمرکز ما روى خشونتى است که مردان نسبت به همسرانشان نشان مى دهند.

اگرچه عوامل مختلفى در خشونت و پرخاشگرى افراد نسبت به همسرانشان تاثیر دارد ولى عامل مهمى که احتمال بدرفتارى مرد یا زن را افزایش مى دهد مصرف الکل و مواد است.

آمارها نشان مى دهد که حدود نیمى از مردان یا زنانى که مرتکب خشونت نسبت به همسرانشان مى شوند سوءمصرف مواد دارند و همچنین تعداد دفعات و شدت خشونت نیز در آنها بیشتر از افرادى است که مواد مصرف نمى کنند.

این ممکن است به دلیل اثرات مستقیم خود مواد (مثل کاهش کنترل فرد روى خود)

یا پیامدهاى مصرف مواد مثل جرو بحث در مورد پولى که صرف تهیه مواد مى شود، باشد. براى مثال ممکن است وقتى فرد معتاد مى خواهد از خرج روزانه خانه یا فروش زیورآلات و اسباب و اثاثیه پول لازم را براى تهیه موادش فراهم کند و همسر او مخالفت مى کند، مورد بدرفتارى قرار گیرد.
از طرف دیگر، زنانى که قربانى خشونت همسرانشان مى شوند بیشتر احتمال دارد که براى تسکین درد جسمى و روانى ( اضطراب، افسردگى ،شرم، ناامیدى و …) از داروهاى آرام بخش و مسکن استفاده کنند و یا حتى شروع به مصرف مواد کنند.  همچنین در بعضى موارد ممکن است زنان به اجبار همسرشان و بخاطر ترس از عصبانیت و خشونت او مواد مصرف کنند.

در هر حال زنانى که مواد مصرف مى کنند بیشتر در معرض خشونت همسرانشان قرار مى گیرند و به این ترتیب دور باطلى از مورد خشونت قرار گرفتن ،مصرف مواد، تجربه خشونت بیشتر و … شکل مى گیرد.

در این فصل میخواهیم در مورد خشونت بر علیه زنان و بخصوص خشونتى که در خانواده اتفاق میافتد صحبت کنیم تا شما با انواع رفتارهاى خشونت آمیز آشنا شده و بتوانید در صورتى که چنین رفتارهایى نسبت به شما هم صورت میگیرد آن را تشخیص داده و

اقدامات لازم را براى جلوگیرى از وقوع مجدد آن ویا کاهش دفعات و شدت آن انجام دهید.

تمرین فکرى
به نظر شما چرا زنى که مواد مصرف میکند ممکن است بیشتر در معرض بدرفتارى و خشونت همسرش قرار گیرد؟

-تعریف خشونت خانگى و انواع آن

خشونت خانگى الگویى از بدرفتارى جسمى، جنسى، روانى و هیجانى است که « الگو » توسط یکى از اعضاى خانواده نسبت به اعضاى دیگر صورت مى گیرد. کلمه اشاره به این موضوع دارد که این رفتار به کرات اتفاق مى افتد و بنابراین حادثه اى که فقط یک بار اتفاق افتاده، بدرفتارى درنظر گرفته نمى شود.

بدرفتارى ممکن است انواع مختلفى داشته باشد که در اینجا به آنها اشاره شده است.

الف- بدرفتارى جسمى

بدرفتارى جسمى شامل انواع رفتارهایى است که موجب صدمه جسمى به قربانى میشود:

– هل دادن، پرت کردن، سیلى زدن، کشیدن مو
– لگد زدن، مشت زدن، چنگ زدن
– استفاده ازکمربند، ترکه، سیخ یا میله فلزى و چاقو
– سوزاندن بدن با سیگار، آهن داغ و مایعات داغ
– پرت کردن اشیا سخت و سنگین به طرف همسر

ب- بدرفتارى جنسى

بدرفتارى جنسى هر رفتار یا عمل جنسى است که بدون رضایت و موافقت همسر صورت مى گیرد.
– مجبور کردن همسر به رابطه جنسى با یا بدون استفاده از خشونت
– مجبور کردن همسر به عمل جنسى که وى آن را دوست ندارد یا با آن راحت نیست
– مجبور کردن همسر به عمل جنسى که در او احساس بدى در مورد خود یا احساس شرم ایجاد میکند
– حمله به اندام هاى جنسى همسر

ج- بدرفتارى روان شناختى

رفتارى است که براى اعمال کنترل و تحت سلطه قراردادن همسر صورت میگیرد.
– محدود کردن ارتباط وى با خانواده، اقوام و دوستان
– فشار مالى از طریق جلوگیرى از استقلال مالى همسر، گرفتن پول از او، ندادن پول کافى براى تامین مخارج روزمره یا حساب کشیدن از او براى هر ریالى که به وى میدهد
– پنهان کردن، سرقت یا تخریب اموال همسر
– تهدید به خشونت
– تهدید به استفاده از سلاح مثل چاقو
– تهدید به صدمه زدن به خود و همسر در صورتى که اورا ترک کند
– تهدید به صدمه زدن به بچه ها درصورتى که اورا ترک کند
– تهدید به ندادن بچه ها به او در صورتى که او را ترک کند
د- بدرفتارى هیجانى
رفتارى است که براى صدمه زدن یا تخریب عزت نفس همسر صورت مى گیرد.
– فحاشى، ناسزاگویى و داد و فریاد
– اسم گذاشتن روى همسر و تحقیر و تمسخر وى
– فحاشى و تحقیر و تمسخر همسر در حضور دیگران
– توهین و اهانت به خانواده، اقوام و دوستان همسر
– انتقاد از افکار و عقاید همسر
– سرزنش همسر براى هر مشکلى که در خانواده پیش مى آید
– حسادت افراطى و متهم کردن همسر به عشوه گرى یا خیانت
-افسانه ها و واقعیتها در مورد خشونت بر علیه زنان
یک سرى باورهاى غلط در مورد خشونت برعلیه زنان وجود دارد که ممکن است موجب ادامه خشونت شده یا مانع از انجام اقداماتى براى جلوگیرى از آن شود:

 1- فرد معتاد کنترلى روى رفتار خود ندارد و بنابراین مسئول رفتارهاى خشونت آمیز خود نیست.
واقعیت: درست است که برخى مواد ممکن است احتمال پرخاشگرى و خشونت را افزایش دهند ولى همه معتادان پرخاشگر نیستند و همه افراد خشن نیز مواد مصرف نمى کنند. افراد تحت هر شرایطى که باشند در نهایت خود آنها هستند که تصمیم مى گیرند چه رفتارى داشته باشند و به همین دلیل مسئول آن هستند. این باور غلط که مواد موجب خشونت مى شود از یک طرف مانع از جدى گرفتن این رفتار و پذیرش مسئولیت آن مى شود و از طرف دیگرموجب مى شود که فرد هیچ اقدامى براى حل این مشکل رفتارى خود انجام ندهد.

تمرین عملى: آیا مورد بد رفتارى قرار مى گیرید؟

سوالات زیر را بخوانید و به آنها پاسخ بلى – خیر بدهید. اگر پاسخ شما به حتى یکى از آنها بله است نشان مى دهد که باید مراقب باشید و در این مورد با کسى که مى تواند به شما کمک کند مشورت کنید.

– آیا تابحال همسرتان شما را هل داده یا کتک زده است؟
– آیا تابحال شما را با چاقو یا سلاح دیگرى تهدید کرده است؟
– آیا تابحال احساس کرده اید که از او مى ترسید و وحشت دارید؟
– آیا فحاشى مى کند، با حرف هایش شما راتحقیر مى کند یا چیزهایى مى گوید که آزارتان مى دهد؟
– آیا شما را جلوى دیگران دست مى اندازد و مسخره مى کند؟
– آیا شما را وادار به انجام کارهایى که دوست ندارید مى کند؟
– آیا احساس میکنید که میخواهد شما را تحت سلطه کامل خود در آورد؟
– آیا مانع دیدن یا صحبت کردن شما با خانواده و اقوام اتان مى شود؟
– آیا تقصیر مصرف مواد یا مشکلات زندگى را به گردن شما مى اندازد؟
– آیا خیلى حسود است یا احساس میکند مالک شماست؟

2- وقتى فرد معتاد اعتیادش را ترک میکند خشونتش نیز خودبخود از بین میرود  salamatomehr .

واقعیت:

چون یک ارتباط علت و معلولى مستقیم بین مصرف مواد و خشونت وجود ندارد پس ترک مواد نیز الزاما با کاهش یا برطرف شدن خشونت همراه نیست. حتى گاهى ممکن است وقتى فردى مواد را ترک مى کند خشونت و پرخاشگرى اش زیادتر هم بشود. این حقیقت نشان مى دهد که چنین افرادى باید براى کاهش پرخاشگرى خود از یک متخصص کمک بگیرند.
  3- این یک موضوع کاملا شخصى است که باید درخانواده بماند و جایى بازگو نشود.
واقعیت: وقتى موضوع امنیت جسمى و روانى شما و فرزندانتان مطرح است هیچ چیز شخصى وجود ندارد. شما باید براى تامین امنیت خود و بچه هاى آتان از افراد مورد اعتماد و ذى صلاح کمک بگیرید.
4- حتما زن یک کارى مى کند که همسرش رفتار خشونت آمیزى دارد.
واقعیت: درست است که بعضى حرف ها و یا کارها ممکن است موجب عصبانیت شود ولى عصبانیت یک موضوع است و خشونت موضوع دیگر. درحالیکه عصبانیت یک احساس و هیجان طبیعى است ولى خشونت و پرخاشگرى اصلا طبیعى نیست و هیچ کس حق ندارد به صرف عصبانى بودن به دیگران صدمه بزند. مشکلات در هر ارتباطى وجود دارد و هیچ کس حق ندارد از آن به عنوان عذر و بهانه اى براى خشونت استفاده کند.

5- اگر اوضاع اینقدر بد است پس چرا طلاق نمى گیرد.

واقعیت: تصمیم گیرى براى جداشدن و طلاق براى هیچ زنى ازجمله زنانى که مورد خشونت قرار میگیرند اصلا کار آسانى نیست. زنان به دلایل زیادى ممکن است در یک رابطه خشونت آمیز باقى بمانند. ممکن است همسرش را دوست داشته باشد و به او وابسته باشد، ممکن است پولى براى تامین زندگى خود وبچه هایش نداشته باشد، شاید جایى براى رفتن نداشته باشد یا پدر و مادرش مخالف طلاق او باشند ، ممکن است فکر کند خشونت براى مرد طبیعى است یا چون همسرش خیلى تحت فشار کارى یا مالى است زود از کوره در میرود و پرخاشگر میشود ، ممکن است بترسد که اگر اورا ترک کند بلایى سر او و بچه هایش بیاورد ، ممکن است امیدوار باشد که همسرش بالاخره روزى رفتارش را تغییر دهد و ممکن است خودش هم مواد مصرف کند و براى تهیه مواد به همسرش وابسته باشد.

-سیکل خشونت در زندگى زناشویى

معمولا خشونت در زندگى زناشویى بتدریج و در طى مراحلى اتفاق مى افتد. این مراحل در زیر توضیح داده شده است.

1- ماه عسل

در آغاز زندگى مشترک اکثر زن و شوهرها رفتار خیلى خوبى با هم دارند. مرد عاشق و علاقمند بنظر مى رسد و زن از این توجه و علاقه لذت مى برد. در این مرحله سوءمصرف مواد وجود ندارد یا ممکن است فقط بصورت تفریحى باشد.

2- بروز تنش

با گذشت زمان ممکن است کم کم روابط زناشویى دچار تنش شود. مرد ممکن است بدخلق و تحریک پذیر شود و سر هرچیز کوچکى از قیافه، حرف زدن، رفتار یا خانه دارى همسرش ایراد بگیرد. زن کم کم نگران میشود و احساس میکند که شوهرش هر آن ممکن است منفجر شود . در این مرحله مرد ممکن است انفجارهاى خفیف خشم بصورت پرخاشگرى کلامى یا بدنى خفیف ( هل دادن ملایم یا سیلى زدن)داشته باشد. در این مرحله مرد معمولا شروع به مصرف مواد کرده ویا مقدار مصرف را افزایش میدهد و این ممکن است خشونت خفیف را تبدیل به پرخاشگرى شدید کند.

3- خشونت جدى

در این مرحله خشونت تشدید میشود بطوریکه موجب صدمه دیدن جدى زن میشود. این صدمات ممکن است به صورت شکستگیها، ضرب دیدگیها و جراح تهاى سطحى یا عمیق باشد. در این مرحله معمولا مرد شدیداً به مواد وابسته است و زن نیز ممکن است براى تسکین درد جسمى و روانى ناشى از مورد خشونت قرارگرفتن، شروع به مصرف مواد کند. اگر بچ هاى هم وجود داشته باشد معمولا مورد غفلت یا بدرفتارى قرار میگیرد.

4- ماه عسل دوباره

مرد بخاطر خشونت و پرخاشگرى اش احساس گناه میکند ، معذرت خواهى م ىکند و قول م ىدهد که دیگر هرگز این کار را تکرار نکند. دوباره مثل اوایل ارتباط رفتار م ىکند، ابراز علاقه م ىکند ، م ىگوید او را خیلى دوست دارد و بدون او نم ىتواند زندگى کند. زن سعى م ىکند باور کند که همسرش تغییر کرده و دیگر به او صدمه نم ىزند. حتى مرد ممکن است قول بدهد که مواد را ترک کند و حتى اقدام به این کار هم بکند. اما معمولا این ماه عسل چندان طول نم ىکشد و دوباره مرحله بروز تنش و خشونت تکرار م ىشود.

این سیکل ممکن است در زندگى زناشویى یک مرد و زن، بارها و بارها تکرار شود و معمولا نیز با هربار تکرار، هم سرعت انتقال از یک مرحله به مرحله دیگر بیشتر مى شود و هم شدت خشونت افزایش مى یابد.

-چه عواملى احتمال خشونت و بدرفتارى را در مردان افزایش میدهد  ؟
عوامل مختلفى ممکن است در بدرفتارى مردان نسبت به خانواده از جمله همسرانشان تاثیر داشته باشد که هرچه تعداد این عوامل بیشتر باشد احتمال بروز خشونت نیز افزایش م ىیابد. این عوامل را میتوان به عوامل فردى و اجتماعى/ محیطى تقسیم کرد.

الف- عوامل فردى

– عزت نفس پایین و عدم اعتماد به دیگران
– عدم پذیرش مسئولیت اشتباهات خود و سرزنش دیگران
– نیاز شدید به اعمال قدرت وکنترل در روابط بین فردى نزدیک
– انحصارگرایى و احساس مالکیت نسبت به همسر
– اعتقاد به باورهاى سنتى در مورد زنان به عنوان افرادى که باید مطیع و فرمانبردار باشند
– نوسانات خلقى شدید
– تحمل پایین استرس
– فقدان مهارت مقابله سالم با استرس و هیجان هایى مثل خشم و عصبانیت
– اعتقاد به برترى مردان نسبت به زنان
– سابقه قبلى خشونت و پرخاشگرى
– ویزگى هاى ضداجتماعى مثل قانون شکنى، دعوا و درگیرى هاى زیاد و…
– سوءمصرف الکل و مواد

ب- عوامل اجتماعى و محیطى   سلامت و مهر salamatomehr

– وجود سوءمصرف مواد و خشونت در خانواده وى
– شاهد یا قربانى خشونت خانگى بودن در کودکى
– مشکلات جسمى و روانى در خانواده
– تعارض ها و اختلافات شدید خانوادگى
– فقر و بیکارى
– استرس در محیط کار و خانواده
– انزواى اجتماعى
– هنجارهاى اجتماعى که برترى و اعمال کنترل مردان بر زنان را تایید مى کند
– هنجارهاى اجتماى که بصورت ضمنى خشونت مردان نسبت به زنان را تایید مى کند مانند موجه دانستن خشونت براى تنبیه زن خیانت کار

-چه زنانى بیشتر ممکن است در معرض خشونت همسرانشان قرار گیرند؟

زنان در هر سن و طبقه اقتصادى – اجتماعى ممکن است قربانى خشونت و بدرفتارى همسرانشان شوند ولى یک سرى عوامل این احتمال را افزایش مى دهد.

الف- عوامل خطر فردى

– جوان بودن
– نداشتن استقلال مالى
– عزت نفس پایین
– احساس شرم، گناه و درماندگى
– افسردگى
– نداشتن مهارت هاى ارتباطى کافى
– سوءمصرف الکل و مواد

بحث کنید

یک بار دیگر به این سوال فکر کنید که چرا زنانى که مواد مصرف مى کنند بیشتر ممکن است مورد خشونت قرار گیرند؟ با توجه به اطلاعاتى که در مورد عوامل خطر قربانى خشونت شدن بدست آوردید در مورد این موضوع با هم بحث کنید.

ب- عوامل اجتماعى و محیطى

– فقدان حمایت از سوى خانواده
– فقدان سایر حمایت هاى اجتماعى
– فقدان حمایت هاى قانونى
– فشارهاى اجتماعى و فرهنگى براى حفظ زندگى زناشویى تحت هر شرایطى

-چرا مصرف مواد، خشونت و بدرفتارى را در مردان افزایش میدهد؟

همانطور که قبلا گفته شد سوءمصرف مواد یکى از عواملى است که احتمال بدرفتارى با خانواده و بویژه با همسر را افزایش مى دهد. البته اگرچه بین سوءمصرف مواد و خشونت خانگى ارتباط وجود دارد ولى این یک ارتباط علت و معلولى مستقیم نیست. زیرا تمام کسانى که سوءمصرف مواد دارند مرتکب خشونت نمى شوند و از طرف دیگر تمام افرادى که رفتار خشونت آمیز دارند الکل و مواد مصرف نمى کنند.  علاوه براین ترک مواد همیشه موجب کم شدن خشونت و بدرفتارى نمى شود وحتى گاهى در مواردى تشدید نیز مى شود. بنابراین ماهیت دقیق ارتباط بین این دو معلوم نیست ولى روشن است که آنها با هم ارتباط داشته و یکدیگر را تشدید مى کنند.

در مورد تاثیر سوءمصرف مواد بر افزایش خشونت خانگى نظرات مختلفى وجود دارد که در زیر به اختصار توضیح داده شده است.

الف- اثرات مواد

اثراتى که مواد روى مغز مى گذارند ممکن است احتمال ارتکاب خشونت از جمله خشونت بر علیه همسر را افزایش دهند:

1- مهارگسیختگى یا از بین رفتن بازدارى ها: برخى مواد مانند الکل، بازدارى هاى معمول فرد را کاهش داده و موانع اخلاقى موجود در برابر خشونت را کنار مى زند و از این طریق احتمال بروز رفتارهایى مانند خشونت نسبت به همسر را افزایش مى دهد.

2- برون ریزى خشم: خشم یکى از عواملى است که خطر خشونت و بدرفتارى را زیاد مى کند و مصرف موادى مثل الکل و مواد محرک مانند شیشه و کوکایین کنترل فرد را روى رفتارهاى خود کاهش داده و به این ترتیب امکان ابراز خشم و عصبانیت را به صورت خشونت افزایش مى دهند.

3- اختلال شناختى: سوءمصرف مواد از طریق ایجاد اختلال در عملکر دهاى شناختى مانند حل مسئله م ىتواند احتمال بروز خشونت را افزایش دهد. علاوه براین سوءمصرف مواد موجب اختلال قضاوت در مورد رفتارهاى دیگران شده و از اینرو احتمال واکنشهاى نامناسب در چنین موقعی تهایى را زیاد م ىکند. براى مثال مردى که سوءمصرف مواد ندارد ممکن است دیر آمدن همسرش را به منزل نشانه بى توجهى وى بداند ولى مردى که الکل یا مواد مصرف م ىکند ممکن است آن را دلیلى برخیانت همسرش تفسیر کند.

ب- پیامدهاى سوءمصرف مواد

خشونت برعلیه همسر ممکن است بیش از اثرات خود ماده به پیامدهاى آن مربوط باشد. براى مثال سوءمصرف مواد به روابط زن وشوهر صدمه زده و موجب دعوا و مشاجره دائمى در مورد آیا مواد مصرف کند وکى ، کجا و چقدر این کار را انجام دهد. همچنین ممکن است مسائل مالى و پولى که همسر خرج موادش مى کند یکى از مهمترین علل درگیرى زن و شوهر باشد.

ج- نیاز به قدرت وکنترل----سلامت ومهر

کسانى که نیاز زیادى به قدرت و اعمال کنترل بردیگران دارند ممکن است براى ارضاى این نیاز از الکل و مواد و خشونت استفاده کنند. الکل و مواد موجب ایجاد یک احساس کاذب قدرت و کنترل در موقعیت هاى بین فردى شده و لذا فرد مى تواند با استفاده از مواد وخشونت به صورت مکمل این نیاز خود را ارضا کند. بنابر این اعتیاد و خشونت تا حدى نتیجه نیاز به قدرت بویزه در روابط بین فردى نزدیک است که با سوءمصرف مواد و خشونت ارضا مى شود.

د- باورها و نگرش هاى اجتماعى   salamatomehr

در بسیارى از جوامع این باور وجود دارد که خشونت مانند بسیارى از مشکلات دیگر متاثر از اعتیاد، کاملا ناشى از سوءمصرف الکل و مواد بوده و لذا فرد کنترلى بر آن ندارد. چنین باورهایى علاوه براینکه خشونت مردان معتاد را از نظر اجتماعى تاحدى قابل تحمل م ىسازد این امکان را براى آنان فراهم م ىکند تا مسئولیت اعمال خود را نپذیرفته و از الکل و مواد به عنوان عذر و بهان هاى براى رفتار خشونت آمیز خود استفاده کنند.

-  عوارض خشونت خانگى  

خشونت خانگى موجب صدمات جدى به سلامت جسمى و روانى فرد قربانى، فرزندان و کل خانواده مى شود که در زیر به آنها اشاره مى شود.

الف- عوارض جسمى

1- صدمات بیرونى: کبودى ها، زخم ها، بریدگ ىها و خراشیدگ ىها در نواحى مختلف بدن
2- صدمات داخلى: آسیب به اندام هاى داخلى یا کارکرد آنها شامل کلیه ،طحال، ریه، عفونت مجارى ادرار و عفونت هاى مکرر دستگاه تناسلى
3- صدمات استخوانى: ضرب دیدگى ها و شکستگى هاى دست، پا ،فک، ستون مهره ها، جمجه و لگن
4- سوختگى ها: سوختگى هاى سطحى و عمیق در قسمت هاى مختلف بدن

ب- عوارض روانى

1- بیمارى هاى روان تنى، شکایت هاى معدى روده اى، سردردهاى مزمن، درد هایى که هیچ دلیل پزشکى ندارند، مشکلات تنفسى و مشکلات جنسى
2- کاهش عزت نفس و هیجانهاى دردناک شرم، درماندگى، ناامیدى و خشم
3- علائم افسردگى
4- علائم اضطراب
5- وابستگى به داروهاى آرام بخش و خواب آور
6- سوءمصرف یا وابستگى به الکل و مواد

ج- عوارض جسمى و روانى خشونت خانوادگى روى فرزندان

شاهد خشونت بودن مى تواند منجر به بروز یک سرى علائم جسمى و روانى در کودکان شود. شایع ترین عوارض جسمى شامل سردرد و دردهاى سیستم گوارش و شایع ترین عوارض روانى ،مشکلات خواب ،عزت نفس پایین، اضطراب و افسردگى، اختلال رفتارى و عملکرد تحصیلى ضعیف مى باشد. علاوه بر این کودکانى که شاهد خشونت خانگى بوده اند در بزرگسالى در خطر بیشترى براى سوء مصرف مواد و نیز ارتکاب خشونت ( در پسرها) و قربانى خشونت شدن ( در دخترها) قرار دارند  salamatomehr.

-اقدامات و مداخلات لازم براى همسران افراد معتادى که در معرض خشونت قرار دارند
هدف اصلى مداخلاتى که در این زمینه انجام مى شود پیشگیرى از خشونت و یا مداخله اولیه به منظور کاهش دفعات و شدت آن ، تضمین امنیت زنان و فرزندان ونیز کاهش آسیب هاى ناشى از خشونت خانگى بویزه پیشگیرى از سوءمصرف مواد در همسران افراد معتاد مى باشد. رئوس کلى این اقدلمات در زیرآمده است:

– افزایش آگاهى در مورد خشونت خانگى، انواع و پیامدهاى آن
– ارزیابى سطح خشونت در زندگى شخصى خود
– شناخت علائم هشداردهنده اولیه خشونت در همسر
– برنامه ریزى از قبل براى انجام اقداماتى جهت پیشگیرى از بروز خشونت و تامین امنیت خود و فرزندان هنگام بروز خشونت

( در زیر یک نمونه از چنین طرحى آمده است(
– آشنایى با مراکز اورزانس اجتماعى و مداخله در بحران و نحوه دسترسى به این مراکز در مواقع مورد نیاز
– مراجعه به مرکز مشاوره و انجام مشاوره با متخصصین و مددکاران ( مددکارن اجتماعى م ىتوانند راههاى مناسبى را براى مقابله با این مشکل پیش پاى شما بگذارند(
– کمک گرفتن از افراد و سازما نهایى که در شبکه حمایتى شما وجود دارند 
– تقویت مهارتهاى زندگى بخصوص مهار تهاى مقابل هاى و تاب آورى 
– آشنایى با قوانین و مقرراتى که م ىتواند از حقوق قانونى شما حمایت کند. مطالعه کتابهاى مرتبط و مشورت با افراد حقوق دان براى این منظور مناسب است.
-راهکارهایى براى تامین امنیت خود و فرزندان
مهمترین موضوع در مورد خشونت خانگى، تامین امنیت قربانى یا قربانیان خشونت است.  شما ممکن است قادر به پیشگیرى کامل از خشونت همسرتان نباشید ولى م ىتوانید کارهایى را انجام دهید تا از صدمه دیدن خود و بچه هایتان جلوگیرى کنید. در زیر راه کارهایى براى این منظور پیشنهاد شده است ولى بیاد داشته باشید که شما بهتر از هرکسى موقعیت زندگى و همسرتان را  میشناسید و میتوانید چطور از خود و فرزندانتان مراقبت کنید.

۱- تامین امنیت قبل از بروز خشونت

– مطمئن شوید که سلاح گرم یا سردى در خانه نیست.
– اگر همسرتان سلاحى را در خانه نگهدارى مى کند او را تشویق کنید تا آن را از خانه بیرون ببرد.
– چاقو و سایر وسایل تیز و برنده را از جلو چشم و دست او دور کنید
– مقدارى پول، کلیدهاى اضافى و اسناد مهم را در جاى مطمئنى بگذارید تا در صورتیکه مجبور شدید خانه را ترک کنید آنها را با خود بردارید.اسناد مهم شامل شناسنامه خود و بچه ها ، کارت ملى، دفترچه بانکى، دفترچه بیمه، سند ازدواج، سند خانه( در صورتى که به اسم شماست) و سایر اسناد مالکیت خود مى باشد.
– به بچه هایتان آموزش دهید تا در صورتى که به آنها علامت خاصى را دادید از دیگران کمک بگیرند.
– به بچه ها شماره تلفن هایى را که مى توانند هنگام بروز خشونت همسرتان با آن تماس بگیرند و درخواست کمک کنند، یاد بدهید.
– به همسایگان قابل اعتماد خود بگویید تا درصورتى که سروصداى مشکوکى را از منزل شما شنیدند، به خانواده تان یا ۱۱۰ زنگ بزنند.

2- تامین امنیت در طى خشونت

– از اتاق یا مکانى که امکان خروج از آن سخت است یا امکان دسترسى به چاقو و وسایل خطرناک وجود دارد، خارج شوید
– چادر یا مانتو و روسرى و کیف دستى خود را نزدیک خود نگه دارید تا در صورتى که لازم است خانه را ترک کنید بتوانید سریع این کار را بکنید.
– در صورت لزوم، در یک فرصت مناسب بدون اینکه همسرتان متوجه شود به یک فرد قابل اعتماد، اورژانس اجتماعى ۱۲۳ یا پلیس ۱۱۰ تلفن بزنید تا به کمک شما بیایند.
– درصورت لزوم در یک فرصت مناسب و بدون اینکه همسرتان متوجه شود به بچه هایتان علامت بدهید که از همسایه ها کمک بخواهند و یا براى درخواست کمک به شماره اى که قبلا به آنها یاد داده اید، زنگ بزنند.

-خلاصه

خشونت بر علیه همسر یکى از معضلاتى است که در مردانى که مواد مصرف مى کنند دیده مى شود. اگرچه یک رابطه علت و معلولى بین مصرف مواد و بدرفتارى با همسر وجود ندارد ولى آمارها نشان مى دهد که حدود نیمى از مردانى که زنان خود را مورد بدرفتارى قرار مى دهند سوءمصرف مواد دارند و دفعات و شدت خشونت نیز در این مردان بیشتر است.

از طرف دیگر، زنى که قربانى خشونت مى شود ممکن است براى کاهش و تسکین درد بدنى و روانى ناشى از این خشونت و بدرفتارى شروع به مصرف خودسرانه قرص هاى مسکن و آرام بخش کرده ویا حتى مواد مصرف کند. خشونت ، انواع و شکل هاى متعددى داشته و ممکن است به صورت جسمى ، روانى، هیجانى و جنسى باشد. خشونت بسته به نوع آن با عوارض متعدد جسمى و روانى روى همسر و بچه ها همراه است.عوامل خطر مختلفى وجود دارد که ممکن است احتمال ارتکاب خشونت را در مردان و قربانى خشونت شدن را در زنان افزایش دهد.

مهمترین عوامل خطر ارتکاب خشونت ، مصرف مواد، سابقه قبلى خشونت و پرخاشگرى، اعتقادات سنتى مبنى بر برترى مرد و لزوم مطیع بودن زن، نداشتن مهارت کنترل عصبانیت، فقر، بیکارى و استرس ها، مشکلات و اختلافات شدید خانوادگى است.

مهمترین عوامل خطر قربانى بودن نیز شامل سن کم ، نداشتن استقلال مالى، سوءمصرف مواد، افسردگى و عزت نفس پایین و نداشتن حمایت هاى خانوادگى و اجتماعى مى باشد.  زنانى که همسران معتاد دارند باید نسبت به احتمال وقوع خشونت از سوى همسرشان و شکل هاى مختلف خشونت آگاهى داشته باشند باشند تا در صورت بروز آن بتواندد اقدامات لازم را براى جلوگیرى از وقوع مجدد آن یا کاهش دفعات وشدت آن انجام دهند.

منابع: وزارت بهداشت

پزشکان بدون مرز

سلامت و مهر