قلمرو تخصصی روانشناسی بالینی +دستورالعمل مصاحبه و ارزیابی (پروانه تخصصی روانشناسی بالینی)

داشتن حداقل کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی (زمان فارغ التحصیلی حداقل 9 ماه قبل از مصاحبه)

گذراندن دوره های عملی مورد پذیرش کمیسیون در ارتباط با فعالیت های بالینی زیر نظر روان شناس بالینی

آشنایی نظری و عملی، حداقل با دو رویکرد درمانی

آشنایی نظری و عملی با آزمون های روانی و شناختی مرتبط با روان شناسی بالینی

توانایی ارائه دانش و مهارت های بالینی در جریان مصاحبه

نداشتن مشکلات روانی جدی (با تشخیص اعضای کمیسیون)

توانایی تشخیص علائم و اختلالات روانی

تبصره 1- برای دارندگان کارشناسی ارشد که در زمان مصاحبه دانشجوی دکتری باشند بعد از گذراندن امتحان جامع گواهی کار صادر می شود و برای دانشجویان قبل از امتحان جامع هیچگونه گواهی صادر نخواهد شد.

روان‌شناسی بالینی شاخه‌ای از روان شناسی است که به درک، پیش‌بینی و درمان نابهنجاری، ناتوانی و آشفتگی‌های شناختی، هیجانی، زیست‌شناختی، روان‌شناختی، اجتماعی و رفتاری کمک می‌کند و در گستره وسیعی از جمعیت‌های در جستجوی درمان کاربرد دارد. (رزنیک، ۱۹۹۱).

نقش‌های شش‌گانه آن عبارت است از:

ارزیابی و تشخیص

 مداخله و درمان

مشاوره

آموزش

نظارت بر کار روان‌درمانگرها

پژوهش و مدیریت.

غالب کارهای روانشناس بالینی در راستای درمان و تشخیص، آموزش و پژوهش است (دادستان و منصور، ۱۳۶۶).

بیشترین شمار روان‌شناسان در این رشته کار می‌کنند، یعنی رشته‌ای که سر و کارش با کاربرد اصول روان شناختی در امر تشخیص و درمان مشکلات عاطفی و رفتاری است. مثلاً بیماری روانی ، بزهکاری نوجوانان، رفتار جرم‌آفرین، اعتیاد دارویی، عقب‌ماندگی ذهنی، کشمکش‌های زناشویی و خانوادگی، و سایر مشکلات خفیف سازگاری.

روان‌شناسی بالینی می‌تواند در بیمارستان‌های روانی، دادگاه‌های کودکان یا سازمان‌های نظارت بر بزهکاران، درمانگاه‌های بهداشت روانی، مدارس،نهادهای ویژه با روان‌پزشکی، ارتباط نزدیک داشته باشد.[۱]

چهار مرحله تاریخی برجسته برای روانشناسی بالینی در جهان وجود دارد:

آغاز حرفه ۱۸۹۲-۱۹۱۴

فرارسیدن عصر روانشناسی بالینی ۱۹۱۶-۱۹۵۴

یکپارچگی و حرفه‌ای‌گرایی۱۹۵۴-۱۹۷۸

خودمختاری و تعهد اجتماعی ۱۹۷۹-...

مصاحبه بالینی

مصاحبه از تمام روش‌های متعددی که به منظور ارزیابی شخصیت افراد استفاده برده می‌شود، اهمیت بیش تری دارد؛ زیرا به وسیلهٔ آن می‌توان به مطالبی دست یافت که از هیچ روش دیگری به دست نمی‌آید؛ و از آنجا که در مصاحبه به هیچ نوع وسیلهٔ خاصی نیاز نیست، از این‌رو این روش همیشه و به آسانی در دسترس روان شناسان است.

آنچه در مصاحبه به دست می‌آید، هنگامی اهمیت می‌یابد که تفسیر شود. در تفسیر می‌توان متوجه اشتباهات قابل ملاحظهٔ مصاحبه کننده شد. البته در این مرحله ممکن است روان شناسان به علل گوناگونی مانند تعصبات شخصی، تئوری‌های نادرست و گرایش‌های مختلف عاطفی، در تعبیر نتایج مصاحبه، راه اشتباه را بپیماید.روان شناس نه تنها به مطالبی که مصاحبه شونده بیان می‌کند نیاز دارد، بلکه نحوهٔ ادای مطالب و واکنش‌های عاطفی که مصاحبه شونده از خود نشان می‌دهد و نیز رابطهٔ عاطفی و فکری که مصاحبه کننده با مصاحبه شونده دارد، مهم است و مورد مطالعه قرار می‌گیرد.توصیه می شود که از کتاب اوتمر جهت تکمیل اطلاعات خود استفاده کنید.

روش‌های برگزاری مصاحبه

۱. روش مستقیم

- در این روش، روان‌شناس پرسش‌های خود را از پیش تهیه کرده‌ است و در هنگام مصاحبه آن‌ها را می‌پرسد و به جزئیات رفتار شخص پی می‌برد. روان‌شناس ممکن است از این روش برای گردآوری هرچه بیشتر اطلاعات، در مدت زمان محدود بهره بگیرد. البته خطرات این روش زیاد است. مثلاً ممکن است بیمار تصور کند که فقط هر چه را که روان‌شناس می‌پرسد باید پاسخ بدهد و در نتیجه اطلاعاتی را که در مورد آن‌ها پرسشی نشده، در اختیار روان شناس قرار ندهد. دیگر این که پرسش کردن زیاد و سریع ممکن است بیمار را دچار حالت تدافعی کند و در نتیجه بیمار از دادن اطلاعات کافی خودداری نماید. مورد دیگر این که ممکن است بیمار فکر کند که روان شناس می‌خواهد او را مورد بازپرسی قرار دهد و نقاط ضعف او را بیابد و یا حتی او را دیوانه تصور کند.

۲. روش غیر مستقیم

- در این روش، روان‌شناس به طور غیر مستقیم پرسش‌هایی می‌کند تا بیمار را به موضوعات مهم و قابل بحث هدایت کند. روان شناس باید به بیمار بفهماند که تنها وظیفهٔ روان شناس کمک به اوست. در این روش روان شناس به بیمار اجازه می‌دهد که بخش عمدهٔ مصاحبه را اداره کند و خود بیشتر و با دقت به سخنان او گوش می‌دهد.

در ایران

در ایران از اوایل دهه ۱۳۵۰ اولین دوره کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی در  بیمارستان روزبه گشایش یافت (شاملو ۱۳۷۰، ص ۲۳). از سال ۱۳۶۵ و به دنبال تعطیلی دوره فوق انستیتو روانپزشکی تهران عهده دار آن شد و در ۱۳۸۰ انجمن علمی روانشناسی بالینی ایران در آن دایرشد.

اولین دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی ایران در ۱۳۸۱ از انستیتو دانش‌ آموخته شد (احمدرضامحمدپور، ۱۳۸۳، خبرنامه انجمن علمی روانشناسی بالینی ایران ص، ۱۲-۲۲). نخستین دانش‌ آموخته دکترای روان‌شناسی بالینی ایران و از اولین گروه دانشجویان ورودی کشور در این دوره دکتر نورمحمد بخشانی(خبرنامه انجمن علمی روان‌شناسی بالینی ایران ۱۲-۲۲ مجله اندیشه و رفتار ۱۳۸۱) استادتمام(پروفسور) گروه روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان وسردبیر مجله بین المللی رفتارهای پرخطر و اعتیاد( International Journal of High Risk behaviors and Addiction)است.

منابع

دادستان، پریرخ، منصور، محمود، (۱۳۶۶). روانشناسی بالینی پرون و پرون-مقدمه تهران: چاپخانه دریا.

شاملو، سعید.(۱۳۷۰)، روانشناسی بالینی، تهران، انتشارات رشد.

محمدپور، احمدرضا،(۱۳۸۳)، فرادیدی برروانشناسی بالینی:سیر تاریخی، تحمل ابهام وافقهای فرارو، خبرنامه انجمن علمی روانشناسی بالینی ایران، سال دوم، شماره۱. موجود در: http://www.psiran.com/index.php?newsid=7

ریتال ل. اتکینسون؛ ریچارد س. اتکینسون؛ ارنست ر. هیلگارد (۱۹۸۳). زمینه روان شناسی. جلد اول، ترجمة محمد نقی براهنی و همکاران(۱۳۶۶)، چاپ هفتم، تهران، انتشارات رشد

pcoiran.ir